Ginkgogroep-teksten
Klik op een titel: je vindt telkens een korte inleiding en een PDF-link naar de gehele tekst.
Elke recente browser kan PDF-bestanden openen.
2024
2023
Kerstessay | Johan Bergé
25 december 2023
Johan Bergé beoogt religiositeit en spiritualiteit in de samenleving te stimuleren en een zinvolle plaats te geven. Dit doet hij door de verkenning van het religieuze en spirituele samen te brengen met de recente wetenschappelijke ontwikkelingen. Zonder te diep te duiken in de betekenis van fysische begrippen doet hij dit ook in een uitgebreid kersessay. We nodigen de lezer uit om eventueel in gesprek te gaan met de auteur.
Spiritualiteit van het leven | Johan Bergé
September 2023
Johan Bergé blijft in zijn denken gefocust op wat spiritualiteit voor mensen en de samenleving kan betekenen. Hij mist in onze Westerse wereld de openheid op een diepe kern die onze werkelijkheid doordringt en blijft beroeren. Geen naïef standpunt dat er zou van uitgaan dat het vroeger allemaal beter was. Integendeel, hij exploreert de psychologische en wetenschappelijke verworvenheden in de hedendaagse cultuur en van daaruit probeert hij voor zichzelf een dieper inzicht te krijgen in wat de zin van het leven kan zijn.
In een eerste deel vertrekt hij vanuit zijn vele ervaringen van wat voor hem het grote wonder van het leven is. Onder de titel ‘Een gave van harmonie’ verkent hij verschillende aspecten van wat spiritualiteit is en kan zijn.
Wij bieden u zijn tekst aan op de website van de Ginkgogroep.
Christendom 3.01 | Daniël Vanhoutte
Maart 2023 – Een denkoefening
De bron van het christendom ligt bij de figuur van Jezus, de zoon van een timmerman uit Nazareth. Na zijn zogenaamd “verborgen leven” in een gesloten gemeenschap begon hij als dertiger rond te trekken om een nieuwe spiritualiteit te verkondigen. (…)
Als christenen geloven en belijden dat God in de persoon van Jezus mens is geworden, wil dat zeggen dat God zelf bij wijze van spreken “geseculariseerd” is. (…)
Voor christenen is Jezus de mens die zijn levensbestemming niet vindt in narcistische of voluntaristische zelfontplooiing, maar in onvoorwaardelijke liefde en dienstbaarheid. Voor christenen is Jezus de belichaming van wat we “het ware mensbeeld” kunnen noemen. Met de term “seculier christendom” geven we aan het begrip “secularisatie” de positieve betekenis van “vermenselijking” in plaats van het pejoratieve “verwereldlijking”.
2022
Soms ben ik de weg kwijt | Fons Vandormael
Oktober 2022
Er is iets vreemds gaande in mijn hoofd, in 
mijn voelen. Ik ben 74 geworden. In al de jaren die voorbij zijn heeft mijn denken zich ontwikkeld en gevormd. Nooit blijven stilstaan, wel altijd open voor nieuwe vragen, nieuwe verhalen die op mij afkwamen. Ik heb filosofie en theologie gestudeerd en prachtige boeken gelezen, zowel vakinhoudelijke als fictieve. Ik heb talloze mensen ontmoet met wie ik in gesprek was over de meest fundamentele thema’s van het leven. In heel wat projecten mocht ik meedenken en meeschrijven aan de zoektocht naar wat religie en geloof konden en kunnen betekenen. Gedurende 40 jaar lang heb ik studenten mogen initiëren in wat het Bijbelse verhaal voor jongeren kan betekenen. Aan de thuistafel was het denken over geloven nooit afwezig. Al jarenlang begeleid ik een Filocafé waar nagedacht wordt over vragen die er echt toe doen. (…)
Era van het ego | Daniël Vanhoutte
Juli 2022
Kerken, godsdiensten en levensbeschouwingen opereren binnen een bepaalde maatschappelijke context. De Europese culturen en samenlevingen hebben hun hedendaags uitzicht gekregen onder invloed van wat men gewoonlijk “de moderniteit” noemt. Wat het begrip “modern” betekent, luidt in het woordenboek als volgt: “tot de nieuwere tijd behorend, tgov. antiek, klassiek” of “hedendaags, nieuwerwets, tgov. ouderwets” of “geneigd tot of vatbaar voor de nieuwste opvattingen op allerlei gebied” of nog “kritische vrijheid in geloofszaken voorstaande”, synoniem dus voor “vrijzinnig”. Het woord “modern” verwijst in elk geval naar een dynamisch krachtenveld want “modern” staat in tegenstelling tot traditioneel, conservatief, klassiek, ouderwets. Er kan maar sprake van zijn dat iets of iemand modern is, als er een uitgesproken verschil is tegenover de voorafgaande toestand. Het begrip “modern” veronderstelt …
Eigentijds spiritueel leven | Johan Bergé
April 2022
Niemand zal betwisten dat spiritueel leven een meerwaarde betekent, zowel voor het individu, zijn naaste omgeving als de samenleving. Zelfs atheïstische sociologen erkennen de waarde van diepgaande zingeving om het doorgeslagen materialisme en individualisme te counteren.
In dit essay gaan we op zoek naar een levenshouding waarin christenen, andersgelovigen en vrijzinnigen samen hun gading kunnen vinden, eigentijds en gesteund op de recentste wetenschappelijke inzichten.
Leven vanuit religiositeit | 4 korte bijdragen
April 2021
In de coronaperiode in april 2021 organiseerde de Ginkgogroep een Theocafé (een soort babbelcafé rond een religieus thema) via zoom. Enkele leden van de Ginkgogroep schreven hun Leven vanuit religiositeit neer in een korte tekst. Deze teksten willen we hier presenteren.
Deze teksten vormden in de zoombijeenkomst de inhoud om tot gesprek te komen.
Klerikalisme in de Rooms-Katholieke Kerk | Daniël Vanhoutte
December 2021
Jezus en zijn apostelen waren geen priesters. Toch heeft zich in de katholieke Kerk geleidelijk aan een priesterkaste gevormd en is de Kerk geëvolueerd tot een tweestandenkerk van leken en gewijde ambtsdragers. Dit structurele dualisme werd in de loop der tijden stevig onderbouwd door de theologie en het kerkelijk recht, twee domeinen die tot diep in de vorige eeuw het monopolie waren van de mannelijke clerus.
In Vlaanderen zijn er nog altijd duizenden mannen en vrouwen die zich als onbezoldigde vrijwilliger inzetten voor de plaatselijke Kerk en toch zijn er jaarlijks maar een handjevol priesterwijdingen meer.
Als we proberen te omschrijven wat de specifieke taak van een priester is, kunnen we drie grote componenten onderscheiden: de priester is de geestelijke leider, de liturgische voorganger en de zakelijke bestuurder van een religieuze gemeenschap. Dat roept drie vragen op. Ten eerste: waarom moet dat een man zijn? Ten tweede: waarom moet het een celibatair zijn? En ten derde: waarom moet hij gewijd worden?
2021
Integraal christen zijn | Basistekst Ginkgogroep
Augustus 2021
De wijze waarop we binnen GINKGOgroep als christen willen functioneren is integraal, voorbij aan, maar wel inclusief het magische, mythische en rationele functioneren.
Integraal christen zijn vatten we in de PDF samen, maar krijgt zijn bredere uitwerking op de andere pagina’s van deze website.
Een synode van de laatste kans | Luc Hessel
April 2021
Tijdens de laatste bisschoppensynode, gehouden te Rome eind 2019, met als hoofdthema de pastorale noden in het Amazonegebied, verklaarde een meerderheid van de stemgerechtigde deelnemers zich akkoord dat in regionale noodsituaties ook gehuwde mannen tot priester gewijd kunnen worden.
Mede met dit besluit verweven, kwam ook het onderliggende voorstel naar boven om in 2022 een nieuwe synode bijeen te roepen met als thema de synodaliteit: voor een Synodale Kerk.
Ter voorbereiding van die synode in 2022 over de synodaliteit wordt nu wereldwijd via allerlei kerkelijke organisaties een bevraging gehouden om te polsen naar de gevoeligheden en de rechtmatige verlangens van geëngageerde christenen, van de ‘onbeminde gelovigen’, alsook van belangstellende randkerkelijken.
Bewustzijn, spiritualiteit en christen zijn | Johan Bergé
Deel 1: Juni 2020 – deel 2: December 2020 – deel 3: Maart 2021
Inleiding
Het leven kabbelt almaar verder en wie terugblikt aan de hand van getuigenissen van mensen in de loop der tijden, moet vaststellen dat mensen enerzijds al eeuwen lang lief en leed op dezelfde wijze delen, maar dat anderzijds iedere periode in de geschiedenis zijn eigenheid heeft. En dan rijst bij mij de vraag: wat is eigen aan de tijd waar wij in leven? En, is er een weerslag van het tijdseigene op spiritualiteit?
Een tijdseigen spiritualiteit hangt af van het wereldbeeld dat je hanteert en dat, op zijn beurt, wordt gevormd door het bewustzijn. In een eerste deel wordt dit bewustzijn besproken. Later gaan we in een tweede en derde deel in op ‘spiritualiteit’ en ‘hoe christen zijn vandaag’.
Deel 1: Bewustzijn
In dit eerste deel gaan we op zoek naar wat bewustzijn is, hoe het tot stand komt en hoe je het kan gebruiken om de existentiële pijnen te lijf te gaan, de kleine en grotere trauma’s die bij het leven zelf horen, zoals ziekte, oud worden en dood. Mindfulness, meditatie en religiositeit kunnen hier van onschatbare waarde zijn.
Deel 2: Spiritualiteit
In dit tweede deel bespreken we spiritualiteit vanuit een biologisch-wetenschappelijk perspectief, waarbij we willen aantonen dat spiritualiteit des mensen is. Het is een eigenschap, een gave, die mensen bij de geboorte meekrijgen om te kunnen overleven ondanks de tegenslagen die bij het leven horen. Om in de terminologie van het eerste deel te blijven: hoe behouden we ons ‘van-nature-goed-zijn’. Spiritueel bezig zijn legt een soort dieptestructuur bloot die aantoont dat alles met alles verbonden is voorbij de eigen persoon, voorbij de mens, los van tijd en plaats. Het heft het grote eigen gelijk op, het wij-zij gevoel en scherpt de zorg aan voor de medemens en moeder aarde. Deze universele dieptestructuur wordt vertaald en in de praktijk gebracht in een religie die cultureel gebonden is. In onze westerse wereld beleven we dit als christenen. Hoe dit eigentijds kan, wordt in een derde deel besproken.
Deel 3: Christen-zijn
Mijn uiteindelijke bedoeling met deze tekst in drie delen is bij te dragen aan een grotere verspreiding van religiositeit in deze samenleving. In dit deel schuif ik een visie naar voor die toont hoe je christen kunt zijn vandaag in overeenstemming met de huidige stand van het wetenschappelijk denken. Er zijn standpunten bij die sommigen tegen de borst zullen stuiten, maar het hoeft niet. Ik ben een zoeker net als jij, beste lezer, laten we samen op zoek gaan en ideeën uitwisselen.
Lees hier de hele bijdrage in PDF
Copernicus en de copernicaanse omwenteling | Daniël Vanhoutte
Februari 2021
Daniël Vanhoutte reflecteert over het effect van de copernicaanse omwenteling: het in vraag stellen van het gezag van de bijbel met aansluitend een crisis van het kerkelijk leergezag wat tegelijk leidde tot een crisis van de middeleeuwse theologie.
In zijn boek ‘Over de omwentelingen van de hemellichamen’ formuleerde Copernicus twee revolutionaire stellingen: 1) de aarde draait om haar eigen as en 2) de aarde doorloopt een baan rond de zon. Hierdoor werd het oude ‘geocentrisme’ van Ptolemaeus vervangen door het ‘heliocentrisme’. De revolutie die het boek zou ontketenen is er één van de allergrootste uit de beschavingsgeschiedenis. Daarmee staat Copernicus symbolisch aan het einde van de middeleeuwen en het begin van de Nieuwe Tijd. Het is de aanzet van de moderne wetenschappen, die zich vanaf dan ontvoogden van het gezag van de Kerk, van de bijbel en van de theologie.
2020
Het christendom in de kering der tijden | Daniël Vanhoutte
December 2020
Daniël Vanhoutte reflecteert vaak over ‘Christendom en secularisatie. Dit doet hij ook in deze bijdrage ‘Het christendom in de kering der tijden’.
Waar ligt de oorzaak van de geloofscrisis en de kerkverlating in de westerse wereld? Er wordt bij deze vraag frequent verwezen naar het conservatisme van het Vaticaanse beleid en naar de schandalen van seksueel misbruik door geestelijken maar we denken eerder dat het probleem zich situeert op het domein van de geloofsleer en meer bepaald in een aantal theologische en dogmatische premissen die in een voorbijgestreefd cultuurpatroon zijn verankerd en die in onze tijd hun existentiële zeggingskracht hebben verloren. Het hoofdprobleem van het westerse christendom is eigenlijk noch min noch meer de geruisloze implosie van het traditionele godsgeloof.
De kleine goedheid | Marc Bittremieux
Oktober 2020
De kleine goedheid, als begrip gelanceerd door E. Levinas, wordt door Roger Burggraeve in zijn boek ‘Geen toekomst zonder kleine goedheid’ uitgewerkt. De kleine goedheid gebeurt onverwacht, onooglijk soms, als ontreddering de kop opsteekt, onopvallend, onvoorwaardelijk, niet gehinderd door afkomst, kleur of rang … Ze gebeurt terloops, in het dagelijkse leven. Zonder veel ophef, zonder triomf, onopgelegd. Als het leven wankelt is zij een moment van kleur tegen een grijze achtergrond.
Ik schreef met Levinas en Burggraeve in de hand een hymne, een soort hooglied over die kleine goedheid.
Mijmeren over begrijpen | Fons Vandormael
Augustus 2020
Begrijpen
Iemand zei me dat hoe ouder zij werd, hoe meer zij nadacht over het leven. Ze had zoveel informatie en ideeën van anderen in haar denken opgeslagen, maar nu wilde zij tot een synthese komen: wat dacht zij zelf over het leven. En haar leeftijd maakte dit dringend.
Wij willen de werkelijkheid en alles wat daarbij hoort begrijpen, maar de eerste vraag die daarbij opduikt is: ‘Wat is begrijpen?’
Voor mij de moeite waard om daar even bij stil te staan.
De derde dag | Fons Vandormael
Pasen 2020
Hij liep enthousiast – letterlijk en figuurlijk – richting de woestijn. Hij was nochtans in eerste instantie op weg naar Jeruzalem, de hoofdstad, het centrum waar alle geleerdheid samen zat. Hij had wel eens willen testen wat hij thuis, in zijn dorp, maar ook op de kade van het meer had gehoord, de onzekerheid en wanhoop die het leven van de mensen beheerste, en of ze daar een antwoord hadden op hun verzuchtingen. In of in de buurt van de tempel zou men hem de uitleg kunnen geven op de indringende vragen die hij van thuis had meegebracht. Mannen die uren en uren discussieerden over de levensvragen zouden het toch moeten weten, vermoedde hij.
2019
Waarom we religie hard nog hebben in de samenleving | Johan Bergé
Januari 2019
De toren van Babel is terug. Zowat iedereen hecht zijn eigen betekenis aan woorden als God, religie en geloven en het is heel moeilijk om exact te weten wat de andere bedoelt met die woorden. Zo blijven de mensen naast elkaar praten. Daarom pakken we het anders aan: we gaan kijken naar het effect van een religieuze ervaring, schatten zijn waarde in en plaatsen het in een grotere context van een egocentrische maatschappij die ook waarde hecht aan het loslaten van het ego, aan het gericht zijn op de andere. Eigentijds geloven, we noemen het hier pragmatisch geloven, zetten we in een kader met dogmatisch geloven, ietsisten, religieuze atheïsten en dogmatische atheïsten. Maar mensen zijn niet in hokjes te vatten en iedereen laveert ergens tussen deze polen om zijn leven vorm te geven. Wat we nodig hebben, zijn mensen die de kunst verstaan om voor zichzelf het evenwicht te vinden tussen het agressieve van het ego enerzijds en anderzijds de mildheid van een empathie voor al wat ons omringt, zowel voor de andere mensen als voor onze planeet. Religie bevordert deze empathie en kunnen we dus goed gebruiken.
Waar sta ik voor, wat houdt mij gaande, wat voedt mijn ziel? | Luc Hessel
September 2019
1. Op de vraag ‘wat of waarin geloof jij (nog)’ voel ik een zekere weerstand om op te antwoorden. Alsof geloven het intellectueel of rationeel aannemen is van waarheden (dogma’s) van een of andere meegekregen levensvisie of godsdienst, in mijn geval het katholieke geloof, dat je in principe gewoon te aanvaarden hebt in zijn totaliteit. Wellicht een restant van mijn vroegere filosofische en theologische opleiding waaraan ik mij met hart en ziel toevertrouwd heb en waar twijfel en ontkenning als ‘zondig’ beladen werden… De vraagstelling: waar sta jij voor, wat voedt jouw ziel, vertrekt nu voor mij niet meer vanuit een of ander vooropgestelde levensfilosofie of godsdienst, maar vanuit mijn eigen levenservaring, vanuit mijn persoonlijk gegroeide overtuiging en levensbetrachting.
2. De kosmos, de wereld, het leven […]
Religie: bedenkingen over het godsbegrip | Daniël Vanhoutte
September 2019
Voor veel mensen van deze tijd is ‘God’ een zwaarbeladen begrip. Het besef van tot een groter geheel te behoren is nog wel alom aanwezig maar men aarzelt om de stap te zetten naar een volwaardig godsbegrip. Veel traditionele godsbeelden hebben intussen hun zeggingskracht verloren. Het valt in deze tijden moeilijk om God te zien als Vader, Koning, Heer of Rechter. Ook de vrij algemene aanvaarding van de evolutieleer i.v.m. het ontstaan van mens en heelal heeft het begrip van God als schepper zo goed als overbodig gemaakt alhoewel de discussies over het creationisme en het zog. ‘intelligent design’ het debat en de kritische reflectie af en toe weer aanwakkeren. Vandaag de dag beperken velen zich tot het geloof in ‘iets’, wat aanleiding heeft gegeven tot de ironische benaming van ‘ietsisme’. Theologisch gezien is het ‘ietsisme’ nochtans verre van belachelijk want het doet misschien meer recht aan de goddelijke transcendentie dan allerlei al te antropomorfe godsbeelden. De zogenaamde ontologische theologie heeft voor de geseculariseerde westerse mens haar zeggingskracht verloren. Ook de klassieke argumentatie dat God een noodzakelijke hypothese is om het ontstaan van het leven, de kosmische orde en de morele natuurwet te verklaren, kan velen niet meer overtuigen. Voor zover het godsbegrip niet volledig verdampt is, worden we uitgedaagd om te herijken.
De weg van mijn leven | Fons Vandormael
September 2019
In de tekst hieronder wil ik een aantal gedachten neerschrijven die mij helpen mijzelf beter te begrijpen. Het zijn gedachten die ik in beelden tot expressie probeer te brengen. Die beelden zijn voor mij een verhaal geworden. Geen historisch verhaal, geen objectief verslag van historisch gebeurde feiten, wel een interpretatie, mijn persoonlijke interpretatie van wat in de traditie tot mij gekomen is. Ook die traditie is een interpretatie van feiten, herinneringen aan feiten, aan dromen en verwachtingen die met de middelen in een bepaalde cultuur verbeeld zijn. Ook mijn interpretatie is cultureel bepaald: ik leef in de 21e eeuw, in West-Europa dat fundamenteel gevormd en doordesemd is door het Joodse denken zoals dat in de Tenach in een rijk geschakeerde mengeling van mythen, legenden en gelovige interpretaties van hun geschiedenis bijbel is geworden; door het Griekse denken dat eerst op een mythische en daarna filosofische wijze zijn ervaren en begrijpen van de werkelijkheid en de mens gestalte gaf; door de moderniteit, die gestuwd door het wetenschappelijk denken en de immanent denkende filosofie het huidige denkklimaat sterk beïnvloedt; maar ook door het postmoderne denken dat verslag geeft van zijn aanbotsen tegen ‘de grote verhalen’ die zich als fundamenten voor de Westerse cultuur hadden aangediend, en nu als scherven in mijn handen liggen.
Leerstelligheid in de Rooms-Katholieke Kerk | Daniël Vanhoutte
September 2019
Van bij het prille begin waren er in het christendom felle disputen over de juiste leer. De eersten die het met mekaar aan de stok kregen waren niemand minder dan Petrus en Paulus in Antiochië over de vraag of het christendom alleen toegankelijk was voor Joden of ook voor niet-Joden. Heel de verdere geschiedenis van het christendom is getekend door een voortdurende strijd tussen theologische scholen en strekkingen, die mekaar bekampen en verketteren in naam van de ene, zuivere en eeuwige waarheid. Bovendien is het christendom uiteengevallen in verschillende grotere en kleinere confessies, die allemaal overtuigd zijn dat ze de waarheid over God en Christus verkondigen. Zelfs de drie grote hoofdstromen – katholieken, protestanten en orthodoxen – komen maar heel moeizaam en schoorvoetend tot enige oecumene.
Het kerkelijk establishment geeft in deze materies blijk van een onwrikbaar dogmatisme. […]
2018
Religie: met of zonder God | Daniël Vanhoutte
Oktober 2018
Het panorama van de religies toont ons een bonte verscheidenheid van duizenden goden, godinnen en halfgoden. Goden spelen een hoofdrol in allerlei mythische verhalen over de oorsprong van de wereld, de schepping van de mens, de ordening van de samenleving, de oorsprong van cultuur en rituelen, enz. Het begrip ‘mythe’ wil echter niet zeggen dat het om loze fabeltjes gaat. Het wordt algemeen aanvaard dat mythen een specifieke manier zijn om vorm te geven aan fundamentele intuïties i.v.m. mens en kosmos. Omdat de mythe zich uitdrukt in de vorm van verhalen doet ze een beroep op gepersonaliseerde wezens met antropomorfe kenmerken. Als literaire vorm heeft de mythe dus een hoog metaforisch gehalte, dat uitdaagt tot interpretatie en actualisering. En aangezien ook de christelijke Bijbel veel mythische taal gebruikt, is een letterlijke lezing van de Bijbel uit de boze en is er grote nood aan een exegese die een brug slaat naar de eigen tijd.
Voor veel mensen van deze tijd is ‘God’ een zwaarbeladen begrip. Het besef van tot een groter geheel te behoren is nog wel alom aanwezig maar men is niet meer ontvankelijk voor een volwaardig godsbegrip. […]
Religie in postmoderne context | Daniël Vanhoutte
23 oktober 2018
Godsdiensten en levensbeschouwingen opereren binnen een bepaalde maatschappelijke context. De Europese culturen en samenlevingen zijn sterk beïnvloed door wat men “de moderniteit” noemt. In de westerse geschiedenis zien we vanaf de Verlichting de geleidelijke doorbraak van een nieuwe vorm van mensenlijk zelfverstaan en duiding, die zich stap voor stap uitspreidt over alle domeinen van de cultuur: de wetenschap, de politiek, de economie, het onderwijs, de opvoeding, de sociale verhoudingen en natuurlijk ook de godsdienst. De cultuur van de moderniteit heeft de vrije en autonome mens tot ultieme referentie uitgeroepen. In de loop van een paar eeuwen heeft de westerse cultuur ontwikkeld tot de era van het ego.
Het loslaten van de metafysische grondslagen van cultuur en samenleving heeft geleid tot een maatschappijmodel dat gedomineerd wordt door de seculiere waarden van welvaart, consumptie, vrijheid en autonome zelfontplooiing. In de praktijk heeft dit ons gebracht tot een samenleving waarin economische prioriteiten de hele levenssfeer doordringen. Hiervoor is het begrip “economisme” ontwikkeld. Na de implosie van het communisme is dit economisme een triomfantelijke globalisering van heel onze planeet aan het organiseren alsof dit het ultieme model is dat alle menselijke behoeften zal bevredigen in een nieuw soort aards paradijs.
De Verlichting heeft de godsdienst ten gronde bevraagd. Het ging daarbij niet meer over de vraag “welke is de ware godsdienst?” maar over de radicale vragen “heeft godsdienst als zodanig nog wel zin?” en “bestaat er wel een God?”. Op die manier heeft de Verlichting in West-Europa het christelijk geloof in een nieuwe context geplaatst. De tijd staat echter nooit stil: ook de moderniteit is intussen geëvolueerd en heeft in de loop van de vorige eeuw de fase van de “postmoderniteit” bereikt. Deze heeft een paar verrassende vaststellingen opgeleverd. Eerste vaststelling: het grenzeloze optimisme van “the sky is the limit” heeft zware deuken gekregen. Deze ontnuchtering heeft een sterke weerslag op het geestelijk klimaat van onze samenleving, dat vandaag de dag vooral getekend is door verwarring, onzekerheid, onbehagen en onrust. Tweede verrassende vaststelling: God is niet dood, de godsdienst is niet uitgestorven. De mens is blijkbaar een “animal religiosum” gebleven. Vandaag de dag ziet men ten allen kante een heropleving van religie en spiritualiteit maar dan toch vaak buiten de institutionele kerken. De religie wordt geprivatiseerd. Samen met de secularisatie is dit voor de traditionele kerken een enorme uitdaging.
Roeping in seculier-levensbeschouwelijk perspectief | Marc Bittremieux
April 2018
‘Roeping’ is een begrip dat binnen de religieuze (christelijke) gemeenschap vaak gebruikt wordt om aan te geven dat iemand toetreedt tot een Congregatie of Orde van religieuzen of priester wil worden. Maar eigenlijk heeft iedereen een roeping. Zo spreekt men van de roeping om een hulpverlener of een zorgverstrekker te zijn, het leraarschap zou een roeping zijn … Eigenlijk is dit wel correct. Maar hoe kunnen we aangeven dat ook wie zich niet tot een geloofsgemeenschap bekent of niet een hulpverlenersroeping heeft toch ook ‘geroepen’ is.
Roeping heeft te maken met de ‘zin van het leven’. Vanuit een boeddhistische insteek kunnen we inzien dat er geen rationeel, of anders gezegd: geen conceptueel, antwoord kan gegeven worden op de vraag van elke mens naar de ‘zin’ van zijn leven. Integendeel. Wie rationeel blijft en de vraag positief-wetenschappelijk benadert kan niet anders dan besluiten dat het leven, mijn menselijk leven, finaal geen zin heeft. Het antwoord van de nihilisten. Door de vraag naar de zin van het leven in een verkeerd ‘taalspel’ te plaatsen besluiten zij dan maar dat het leven op zich absurd is.
Maar men kan zich ook spiritueel openstellen. De vraag naar de zin van het leven is een koan. Wie deze taal verstaat ontdekt – of beter vindt – de zin van zijn leven… met andere woorden: zijn of haar roeping.
Deze tekst was een bijdrage aan een retraite-dag georganiseerd op 8 april 2018 door de loge ‘Le Chemin’ in Bilthoven, Nederland.
2017
Geloven, dé veerkracht in ons leven | Johan Bergé
December 2017
Het fenomeen geloven kan je vanuit meerdere hoeken bekijken. In dit artikel vertrekken we vanuit een wetenschappelijke hoek om te verklaren waarom ‘geloven’ een krachtige menselijke eigenschap, een ‘gave’, is die we bij uitstek kunnen gebruiken om de ‘tegenslagen des levens’ te counteren. Maar wat geloof je dan? Na een bespreking van ons wereldbeeld gaan we kijken wat seculiere christenen zoal geloven. Dit kan ons helpen om zelf op zoek te gaan naar een individueel geloof en deze in ons dagelijks leven te integreren. Een dergelijke levenshouding leidt tot grotere draagkracht voor onszelf en mededogen met de omgeving.
Geloof en wetenschap. De onredelijke redelijkheid van de werkelijkheiheid | Hubert Van Belle
Oktober 2017
De wetenschappelijke en technologische vooruitgang heeft in grote mate onze manier van leven, werken en zelfs denken bepaald. Door verbluffende ontdekkingen worden de grenzen van de wetenschap voortdurend verder verlegd. De wetenschappers vinden ook steeds meer verklaringen, slagen er in om betrouwbare prognoses te maken en bieden mogelijkheden om succesvol in de wereld in te grijpen. ‘God’ lijkt een overbodige hypothese. Veel mensen zijn er dan ook van overtuigd dat de wetenschap en het geloof in conflict zijn met elkaar en dat het geloof achterhaald is. Wie de ontwikkelingen van de wetenschap van nabij volgt kan echter ook tot een andere conclusie komen. De wetenschappers botsen immers op fundamentele beperkingen van de wetenschap. Bovendien blijkt de diepere aard van de werkelijkheid verrassende kenmerken te vertonen waarvoor geen rationele verklaring gevonden kan worden. Dit is onder andere het geval voor de begrijpbaarheid of intelligibiliteit van de werkelijkheid. De redelijkheid van de werkelijkheid is in feite onredelijk. We bevroeden dat de diepere aard van de werkelijkheid een glimp onthult van het grote Mysterie dat door gelovigen God genoemd wordt.
In dit artikel trachten we uitgaande van wetenschappelijke kennis aan te tonen dat het geloof in een God niet zo onredelijk is als sommigen wel beweren. Volgende thema’s komen daarbij aan bod:
- Mogelijkheden en beperkingen van de wetenschap
- Het onverklaarbare en onvoorspelbare
- De moeilijke relatie tussen geloof en wetenschap
- Verwondering over de complexiteit en de diepere aard van de werkelijkheid
- Twee wegen om inzicht te verweven, allebei belangrijk voor een betere toekomst
Daarbij wordt vrij veel aandacht besteed aan een verduidelijking van het wetenschappelijk denkkader, in het bijzonder dat van de exacte wetenschappen.
Zingeving vandaag: een diepgaande levensbeschouwelijke breuklijn | Luc Hessel
Februari 2017
Een religieuze levenshouding is een bestaanswijze, geworteld in een samenspel van (on)bewuste, doorleefde ervaringen: de ervaring van afhankelijkheid samen met het besef van een eigen (persoonlijke) waardigheid en identiteit; de ervaring van dankbaarheid om wat je toevalt samen met de oproep tot eigen verantwoordelijkheid; de ervaring van hoop en vertrouwen in het leven samen met de twijfel en de angst voor het ongrijpbaar menselijk levenslot, voor lijden en dood; de ervaring van goed en kwaad in het eigen hart en in dat van de samenleving; de ervaring opgenomen te zijn in een alomvattende, overweldigende werkelijkheid als een ‘nietig plusje in de wind’.
Vandaag leven – seculier of godgelovig | Marc Bittremieux
September 2017
Overal ter wereld zijn er religies. Ze (b)lijken te beantwoorden aan een individuele en een culturele noodzaak. We maken een onderscheid tussen ‘seculier geloven’ en ‘godgelovig geloven’.
Wel zelf gegrepen door het leven, de liefde en het lijden wijzen sommigen hun belevingen af als niet terzake, of onbestaand, en meer bepaald als ‘minstens niet rationeel’. Maar tal van levensaspecten zijn niet rationeel verklaarbaar. Het grote probleem is dat we geen klare taal (meer) hebben als het over dingen gaat die verwijzen naar een werkelijkheid die ons als mens overstijgt.
Ook al zijn er ‘leervaste’ mensen die overtuigd zijn van hùn waarheid, streng-dogmatisch op basis van oude mythische verhalen, de Ginkgogroep neemt afstand van deze levensvisie die conflictueus is met onze tijdsgeest.
Cultureel-religieus zijn wij christenen. We verbinden ons met deze traditie, maar wij hertalen deze traditie in een levensvisie die ruimte geeft aan hedendaagse belevingen en ze als zinopenend aanwijst.
